"ΣΑΝ της ΠΕΡΑΜΟΥ το ΓΙΑΓΚΙΝΙ..."

Αφιέρωμα στη μεγάλη φωτιά που έκαψε ολόκληρη την Πέραμο της Κυζίκου, σημάδεψε τη συλλογική μνήμη των Περαμιωτών και αποτέλεσε τη σπίθα στο καμίνι της Ανατολής.

ΑΡΧΕΙΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Η πυρκαγιά αυτή -μια μικρογραφία της μεγάλης φωτιάς στη Σμύρνη- η πρώτη στην ανατολή, ήταν ένας καθαρός εμπρησμός και είχε ως σκοπό την αναγκαστική απομάκρυνση του πληθυσμού.

Κάτω το παλιό σχολείο και πάνω
το ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΕΙΟ

Συντελέστηκε  στις 17 Ιουλίου 1915,  ημέρα Παρασκευή ανήμερα της Αγίας Μαρίνας. Από τα χίλια τόσα σπίτια, είχαν σωθεί μονάχα το παλιό σχολείο, το καινούργιο σχολείο του Παπαδόπουλου πάνω στο κάστρο και καμιά δεκαριά σπίτια εκεί γύρω μαζί με τον Αι Γιώργη, παλιά εκκλησία στο κάστρο. Από την άλλη μεριά στα δυτικά, είχε μείνει μόνο όρθια η φάμπρικα του Γιώργη Ταλιαντζή στο Μύτικα.

Δυτικά η φάμπρικα του Γ. ΤΑΛΙΑΝΤΖΗ

Τίποτα άλλο δεν έμεινε όρθιο εκτός από τις γωνίες των σπιτιών (τις κουκουναριές), που ήταν κτιστές από τούβλα. Κατάμαυρες όπως ήταν από την καπνιά, φάνταζαν σαν μοιρολογίστρες που έκλαιγαν τον αγαπημένο τους νεκρό, την πανέμορφη και ζηλεμένη Πέραμο.

 Άποροι,  ανήμποροι και ανέστιοι οι Περαμιώτες την τρίτη μέρα (Κυριακή), τράβηξαν άλλοι με καΐκια και άλλοι με τα πόδια για το διπλανό Αρμένικο χωριό που είχαν γνωστούς.

Να τι λέει η Μερόπη Νικ. Χρυσοβέργη στο βιβλίο «Η ΠΕΡΑΜΟΣ ΤΗΣ ΚΥΖΙΚΟΥ» : Αποκαμωμένοι από την κούραση και την πείνα φτάσαμε στο φιλόξενο χωριό. Οι κάτοικοι με δάκρυα στα μάτια μας δέχθηκαν σαν αδέλφια τους. Έβρασαν γάλα, ζύμωσαν ψωμιά και μας συνέφεραν. Έκλαιγαν μαζί μας και μας αγκάλιαζαν.

-Βάι το κακό που πάθατε!

Κοιμηθήκαμε κάτω από τα κεραμίδια και ζεσταθήκαμε με την αγάπη των ανθρώπων που μας συμπόνεσαν. Τις άλλες μέρες ήρθαν και άλλοι χωριανοί. Πηγαίναμε στην εκκλησία τους και μαζί παρακαλούσαμε την παναγιά να λυπηθεί την χριστιανοσύνη.

Ήταν δεκαπέντε μέρες που ήμασταν στο Αρμενοχώρι και έρχεται διαταγή να ετοιμαστούν γιατί θα τους σήκωναν. Άρχισαν να μαζεύουν τα ρούχα τους. Τα έκαμαν μικρά ντέγκια ευκολοκουβάλητα. Τα παιδιά έβλεπαν τις ετοιμασίες και το’ χαν πάρει για πανηγύρι. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν γιατί έκλαιγαν οι μανάδες, αφού θα πήγαιναν στη μεγάλη πολιτεία την Πάνορμο.

-Είναι μεγάλη πολιτεία η Πάντιρμα μάνα;

-Ναι παιδί μου εκεί θα πάμε και ακόμα μακρύτερα. Και έσφιγγαν οι μανάδες στην αγκαλιά τα παιδιά τους και τα γέμιζαν φιλιά και δάκρυα.

Ώσπου ένα δειλινό μουντό, φάνηκαν μαούνες να έρχονται από την Πάνορμο. Ρίχτηκαν σαν αγρίμια πάνω στους Αρμένιους. Ούτε πεινασμένα θηρία δεν είχαν τόση κακία. Καθώς μάθαμε αργότερα, μόλις οι Αρμένιοι φτάσανε στην Πάνορμο τους φόρτωσαν σε αραμπάδες και τους παρέδωσαν στα γιουρούκια. Κανένας τους δεν γύρισε.

Ένα μήνα αργότερα και οι Περαμιώτες  (πολλοί κατάφεραν να φύγουν στην πόλη), εκτοπίστηκαν στα μουσουλμανικά χωριά του Μπαλούκεσερ της Προύσας, χωρίς πόρους ζωής. Τρία χρόνια κράτησε η εξορία και από τους 1942 εκτοπισμένους, οι 1262 χάθηκαν από αρρώστιες και κακουχίες. Μετά το τέλος του Παγκοσμίου πολέμου (1918), οι 680 επιζήσαντες και όσοι είχαν καταφέρει να διαφύγουν στην πόλη, επέστρεψαν στον τόπο τους που ήταν ένα αποκαΐδι.

ΑΡΧΕΙΟ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΑΡΧΕΙΟ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

ΠΕΡΑΜΙΩΤΕΣ

Φωτογραφίες της οικογένειας ΚΕΛΛΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ

Τα γεγονότα που αφορούν την καταστροφή από τη μεγάλη φωτιά, τις διώξεις, την προσφυγιά των κατοίκων της Περάμου έχουν καταγραφεί στο βιβλίο του Γεώργιου Αυγερινού Σγουρίδη «Η ΠΕΡΑΜΟΣ ΤΗΣ ΚΥΖΙΚΟΥ»